Amalan Tabayyun Netizen dalam Menerima dan Menyampaikan Maklumat di Media Sosial

Tabayyun Netizens Practices in Receiving and Conveiying Information on Social Media

Abstract

Penggunaan aplikasi media sosial di era globalisasi kini telah menjadi satu trend dalam penyaluran dan penerimaan maklumat dengan pantas dan berkesan. Namun, penyaluran dan pengaksesan maklumat tanpa kawalan dapat mewujudkan impak yang negatif terhadap lambakan maklumat yang mempunyai variasi status kesahihannya. Implikasinya boleh terdedah kepada wujudnya penyebaran berita palsu dan fitnah. Walau bagaimanapun, kesahihan sesuatu berita di media sosial dapat diukur bergantung kepada cara pengguna tersebut mengendalikan sesuatu maklumat yang diterima. Amalan menyelidik dan membuat penilaian harus didahulukan sewaktu menerima sebarang maklumat dan informasi di media sosial bagi mengelakkan penularan berita palsu. Pengamalan konsep tabayyun harus diaplikasi oleh warga netizen iaitu proses tapisan, penilaian maklumat dengan cermat dan teliti sewaktu menerima dan menyebarkan sesuatu maklumat. Namun, tahap penilaian maklumat di media sosial bergantung kepada reaksi dan persepsi netizen terhadap maklumat yang diterima. Faktor latar belakang netizen yang berbeza seperti umur, tahap pendidikan, tahap penggunaan dan sebagainya mempengaruhi cara seseorang pengguna menerima dan menyebarkan maklumat di media sosial. Oleh itu, artikel ini bertujuan untuk menganalisis sejauhmana amalan tabayyun netizen dalam menerima dan menyebarkan maklumat di media sosial. Seramai 14 orang informan yang terdiri dari kalangan netizen muslim yang berumur antara 18 hingga 30 tahun telah dibahagikan kepada dua jenis kumpulan iaitu kumpulan netizen yang mempunyai latar pendidikan Ijazah Sarjana Muda dan kumpulan netizen yang mempunyai tahap pendidikan Sijil Pelajaran Malaysia (SPM). Kajian ini menggunakan pendekatan kualitatif deskriptif dengan kaedah temu bual separa struktur dan perbincangan kumpulan fokus. Kajian menggunakan kaedah persampelan bertujuan dan data dianalisis menggunakan perisian Atlas.ti. Hasil kajian mendapati bahawa kedua-dua jenis netizen mempunyai amalan tabayyun yang hampir sama iaitu terima, selidik dan sebar. Namun terdapat sedikit perbezaan dari sudut cara penelitian maklumat iaitu pemilihan rujukan sumber. Kumpulan netizen pertama mempunyai amalan tabayyun yang baik dengan berhati-hati dalam menerima maklumat dan merujuk kepada sumber yang sahih dan berautoriti sebelum berkongsi. Manakala sebahagian daripada informan kumpulan kedua dilihat mempunyai tahap amalan tabayyun yang kurang memuaskan. Kumpulan kedua menerima maklumat dan menentukan kesahihannya melalui foto dan ruang komen di aplikasi media sosial menunjukkan kurangnya sikap berhati-hati sewaktu mencari,  menerima, menyelidik dan menyebarkan maklumat.. Faktor perbezaan latar belakang dan tahap pendidikan mendorong kepada sikap dan cara netizen belia muslim dalam mencari dan menerima maklumat di media sosial. Justeru itu, amalan konsep tabayyun perlu diterapkan dalam kalangan masyarakat bagi mengawal penularan isu berita palsu.